चीनले जारी गरेकाे नयाँ नक्सामा भारतकाे अरुणाञ्चल प्रदेश समावेश, नेपालकाे चुच्चाे भाग गायब

Share:

एजेन्सी । चीनले जारी गरेकाे नयाँ नक्सामा भारतकाे अरुणाञ्चल प्रदेशलगायत भारतका धेरै क्षेत्रलाई आफ्नो सीमाभित्र देखाएकोमा भारतले चीनकाे कदमप्रति कडा आपत्ति जनाएको छ ।

चीनले नेपालबाट पछि जारी गरेकाे चुच्चाेसहित देखिएकाे नक्सालाई पनि अस्वीकार गरेकाे देखिन्छ । नेपालकाे लिपुलेक, लिम्पियाधुरा भएकाे क्षेत्र पनि उसकाे नक्सामा समावेश गरेकाे छ ।

भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरले नक्साबारे चीनको ‘बेतुका दावी’प्रति भारतले ‘तीव्र विरोध’ गरेको बताएका छन् । केही दिनअघि दक्षिण अफ्रिकामा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङबीच सीमा विवाद समाधानका लागि छलफल भएको बेला यो नक्सा सार्वजनिक भएको हो । चीनले विगतमा पनि यी भारतीय क्षेत्रमाथि दाबी गर्दै आएको छ ।

भारतीय विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता अरिन्दम बागचीले मिडियाको प्रश्नको जवाफमा विज्ञप्ति जारी गरेका छन् । विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “हामीले कूटनीतिक माध्यमबाट चीनको तथाकथित ‘स्ट्यान्डर्ड नक्सा २०२३’ लाई भारतीय भूभागहरू दाबी गरेकाेमा कडा विरोध गरेका छौं।”

विज्ञप्तिमा थप भनिएको छ, “हामी त्यस्ता आधारहीन दाबीहरूलाई अस्वीकार गर्दछौं। चिनियाँ पक्षबाट हुने यस्ता कदमले सीमा समस्या समाधान गर्नुको सट्टा झन् जटिलता मात्रै थप्नेछ ।”

चीनको आधिकारिक मिडियाले यो नक्सा ‘राष्ट्रिय नक्सा सचेतना प्रवर्द्धन सप्ताह’ अन्तर्गत जारी गरेको जनाएको छ । यसलाई अन्य डिजिटल र नेभिगेसनल नक्साहरूका रुपमा पनि अपनाइने जनाइएकाे छ।

यो नक्सा सार्वजनिक भएपछि सामाजिक सञ्जालमा भारत र चीनकाे सीमाबारे बहस भइरहेको छ । विपक्षी नेता तथा पूर्व सैनिक अधिकारीले यसको आलोचना गरेका छन् । कांग्रेस नेता राहुल गान्धीले बेंगलुरु जाँदै गर्दा दिल्लीको एयरपोर्टमा पत्रकारहरूसँग कुरा गरे। यस क्रममा राहुल गान्धीले भने, ‘मैले वर्षौंदेखि भन्दै आएको छु कि प्रधानमन्त्रीले एक इन्च जमिन पनि हराएको छैन भन्ने कुरा झुट हो । लद्दाखबाट आएको हुँ ।प्रधानमन्त्री मोदीले लद्दाखमा एक इन्च जमिन पनि नगुमाएको बताएका थिए । यो सरासर झुट हो। पूरा लद्दाखलाई थाहा छ कि चीनले हाम्रो जमिन हडप्यो। यो नक्साको विषय निकै गम्भीर छ । तर उनीहरुले जग्गा लिएका छन् । यसबारे पनि प्रधानमन्त्रीले केही बोल्नुपर्छ ।’

राहुल गान्धी केही दिनअघि लद्दाखको भ्रमणमा गएका थिए । कारगिलमा भएको जनसभामा राहुल गान्धीले भनेका थिए– ‘चीनले भारतको जमिन खोसेको छ र प्रधानमन्त्री मोदीले यस विषयमा सत्य बोलिरहेका छैनन् ।’

पूर्व सेना प्रमुख जनरल वेद मलिकले पनि चीनले जारी गरेकाे नयाँ नक्सामा टिप्पणी गरेका छन् । उनले ट्विट गर्दै नक्सा जारी गर्दा बेइजिङले सैन्य विवाद सुल्झाउने मनसाय नभएको देखाएको बताए ।

१९९९ मा, कारगिल युद्धमा सेना प्रमुख रहेका जनरल मलिकले भारतीय नेताहरुप्रति लक्षित गर्दै भने, ‘के भारतले तिब्बतको पुरानो हैसियत घोषणा गर्नु हुँदैन र एक चीन नीति त्याग्नु हुँदैन ?’

जयशंकरको जवाफ

भारतीय विदेशमन्त्री एस. जयशंकरले चीनको नयाँ नक्सा जारी गर्नुलाई आफ्नो ‘पुरानो बानी’ भनेका छन् । जयशंकर सन् २००९ देखि २०१३ सम्म चीनका लागि भारतका राजदूत थिए। उनले यस विषयमा न्यूज टिभी च्यानल एनडीटीभीसँग कुरा गरेका छन् ।

उनले मंगलबार भने, ‘भारतका केही भागसहितको नक्सा मात्रै जारी गर्दा केही परिवर्तन हुँदैन । हाम्रो क्षेत्र के हो भन्ने कुरामा हाम्रो सरकार स्पष्ट छ । “बेतुका दावी गर्नाले अरूको इलाका आफ्नो बनाउन सकिँदैन।”

अङ्ग्रेजी पत्रिका ‘द हिन्दू’ ले आफ्नो रिपोर्टमा चीनको नयाँ नक्सामा भारतको क्षेत्रबाहेक सम्पूर्ण दक्षिण चीन सागर र ताइवानलाई पनि चीनको हिस्सा देखाइएको जनाएको छ । दक्षिणपूर्वी एसियामा चीन र उसका छिमेकीहरूबीच विवाद छ ।

चीनको नक्सा छाप्नु वार्षिक अभ्यास भएको भनिए पनि यसको समयलाई लिएर प्रश्न उठिरहेको छ । G-२० सम्मेलन सेप्टेम्बर ९ देखि १० सम्म दिल्लीमा हुँदैछ, जसमा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ पनि सहभागी हुन सक्नेछन्।

याे सम्मेलनमा G-२० देशका नेताहरू पनि सहभागी हुनेछन्, यद्यपि रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन सहभागी हुने छैनन्। सी जिनपिङले इन्डोनेसियामा हुन लागेको पूर्वी एसिया सम्मेलन र आसियान बैठकमा पनि सहभागी हुन जाँदैछन्, जसमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी पनि सहभागी हुने बताइएकाे छ ।

गत हप्ता दक्षिण अफ्रिकामा भएको ब्रिक्स शिखर सम्मेलनमा भारत र चीनका नेताहरूबीच भेटवार्ता भएकाे थियाे । यो अनौपचारिक भेटपछि दिल्ली र बेइजिङले विवादास्पद बयान दिएका छन् । यी कथनहरूमा, दुवै देशले LAC (सिमाङ्कन रेखा) मा सेना बीचको गतिरोध वार्ता मार्फत समाधान गर्न जोड दिए, यद्यपि दुवैको स्थितिमा व्यापक मतभेदहरू छन्।

एकातिर, भारतको विदेश मन्त्रालयले भनेको थियो कि प्रधानमन्त्री मोदी र राष्ट्रपति सी जिनपिङले अधिकारीहरूलाई एलएसीमा द्रुत विच्छेदन र डी-एस्केलेसन मार्फत स्थिति सुधार गर्न निर्देशन दिएका छन्। उही समयमा, चिनियाँ विदेश मन्त्रालयले भनेको थियाे कि राष्ट्रपति सी जिनपिङले सम्बन्ध सुधारको महत्त्वलाई जोड दिए।

अक्साई चीनमा चीनको वर्चस्व बढ्दै गएको छ

स्याटेलाइट डाटाले खुलासा गरेको छ कि चीनले अक्साई चीन क्षेत्रमा आफ्नो सैन्य उपस्थितिलाई बलियो बनाइरहेको छ। ‘हिन्दुस्तान टाइम्स’ पत्रिकाले लेखेको छ कि म्याक्सर टेक्नोलोजीबाट प्राप्त तथ्याङ्कबाट यो स्पष्ट छ कि चिनियाँ सेनाले अक्साई चीनको १५ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रमा छ र त्यस स्थानमा चीनले सैन्य गतिविधि निर्माण गरिरहेको छ।

अखबारका अनुसार चीनले यहाँ सैन्य बंकर र भूमिगत सुविधा निर्माण गरिरहेको छ। यो क्षेत्र वास्तविक नियन्त्रण रेखा (LAC) बाट ७० किलोमिटर टाढा छ र मे २०२० मा सैन्य गतिरोध पछि यहाँ सेना तैनाथ गरिएको थियो।

अगस्ट २०२३ को पछिल्लो तस्बिरहरूले यस क्षेत्रमा निर्माण गतिविधिहरू तीव्र गतिमा भइरहेको देखाउँछ। यहाँ पृथ्वी सार्ने मेसिनरी, नयाँ सडक, भूमिगत सुविधाका धेरै प्रवेशद्वारहरू पनि छन्।

विश्लेषकहरू विश्वास गर्छन् कि भूमिगत सुविधा संवेदनशील उपकरणहरू, हतियारहरू र कमाण्ड पोस्टहरूलाई हवाई वा क्षेप्यास्त्र आक्रमणबाट जोगाउनको लागि हुन सक्छ।

कमेन्ट गर्नुहोस्