एजेन्सी । ब्याक्टेरिया, भाइरस आदि जस्ता सूक्ष्मजीवहरू पनि मानिसको पेटमा पाइन्छ। ती सूक्ष्मजीवहरूमध्ये केही यस्ता छन् जुन मानिसका लागि उपयोगी छन्। जसरी ब्याक्टेरियाले दूधबाट दही बनाउन मद्दत गर्छ त्यसैगरी केही सूक्ष्मजीवहरू शरीरका लागि महत्वपूर्ण हुन्छन् ।
हाम्रो शरीरमा करोडौं यस्ता ब्याक्टेरिया पाइन्छ जसबिना हामी बाँच्न सक्दैनौं र तीमध्ये सबैभन्दा ठूलो संख्या हाम्रो आन्द्रामा हुन्छ। पेटमा पाइने ब्याक्टेरियाले हाम्रो स्वास्थ्यमा ठूलो प्रभाव पार्छ। तिनीहरू राम्रो प्रतिरक्षा प्रणाली र पाचन प्रणाली कायम राख्न पनि सहयोगी छन्। तपाईहरुलाई थाहै छ जब एक व्यक्तिको स्वास्थ्य बिग्रन्छ, प्रायः एन्टिबायोटिक लिन सल्लाह दिइन्छ।
एन्टिबायोटिक्सले विगत ८० वर्षदेखि संक्रामक रोगहरूसँग सफलतापूर्वक लड्दै आएको छ। जसका कारण विश्वभर रोग लाग्ने र मृत्यु हुनेको संख्या घट्दै गएको छ । यो एक औषधि हो जसले मानिस र जनावरहरूलाई भाइरस, ब्याक्टेरिया आदिबाट बचाउँछ। तसर्थ, एन्टिबायोटिकलाई मुख्यतया एन्टिमाइक्रोबियल एजेन्ट भनिन्छ जसले सूक्ष्मजीवहरूलाई रोक्छ।
के भन्छन् विज्ञ ?
विज्ञहरू भन्छन् कि एन्टिबायोटिकहरू पेटको माइक्रोबायोमको लागि सबैभन्दा ठूलो खतरा हो।
अमेरिकन सोसाइटी फर माइक्रोबायोलोजीको एम्बियो जर्नलमा प्रकाशित अनुसन्धानका अनुसार ‘जब कुनै व्यक्ति बिरामी हुन्छ र डाक्टरले एन्टिबायोटिक रेसिस्टेन्सका कारण एन्टिबायोटिक सेवन गर्न सल्लाह दिन्छन्, त्यो एउटै कोर्सले शरीरमा पाइने यी सूक्ष्मजीवहरूमा गम्भीर असर गर्छ। र लगभग एक वर्षको लागि तिनीहरू पूर्णतया विचलित हुन्छन्।
प्रोसिडिङ्स अफ द नेशनल एकेडेमी अफ साइन्स नामक वैज्ञानिक जर्नलमा प्रकाशित एक शोधपत्रअनुसार सन् २००० देखि २०१५ सम्म विश्वभर एन्टिबायोटिकको प्रिस्क्रिप्शनमा ६५ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ। एन्टिबायोटिकको बढ्दो निर्भरताले हाम्रो स्वास्थ्यमा पार्ने असरबारे वैज्ञानिकहरू चिन्तित छन्।
एन्टिबायोटिक्स दिइएका कारण दुईवटा ठूला समस्याहरू निम्त्याइरहेको छ-
यसले हाम्रो पेटको माइक्रोबायोमलाई हानि पु¥याइरहेको छ । एन्टिबायोटिक प्रति ब्याक्टेरियाको प्रतिरोध बढ्दै गएको छ। मेडिकल न्यूज टुडेको एक रिपोर्टमा भनिएको छ कि अमेरिकामा एन्टिबायोटिकको प्रतिरोधी क्षमता बढेका कारण अस्पतालहरूमा उपचार प्रभावित भएको छ।
सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोलले अमेरिकामा यी औषधिहरूको प्रतिरोधको जोखिमहरू पहिचान गरेको छ र तिनीहरूलाई तीन कोटीहरूमा राखेको छ – धेरै महत्त्वपूर्ण, गम्भीर वा चिन्ताजनक। साथै एन्टिबायोटिकको प्रयोगमा नियन्त्रण गर्न स्वास्थ्यकर्मीलाई अपिल गरिएको छ ।
एन्टिबायोटिकको लगातार सेवनले शरीरमा गम्भीर असर पार्ने धेरै अनुसन्धानले देखाएको छ।
मस्तिष्कसँग पेटको सम्बन्ध
आन्द्रा एउटा लामो नली हो जुन मुखबाट सुरु भएर गुदासम्म जान्छ। यसमा अरबौं ब्याक्टेरिया र अन्य परजीवीहरू बस्छन्, जसलाई माइक्रोबायोम भनिन्छ।
चिकित्सा विज्ञहरूका अनुसार पेट र मस्तिष्क दुबै एकअर्कासँग जोडिएका हुन्छन् । र हामीलाई थाहा छ कि हाम्रो मस्तिष्कले सम्पूर्ण शरीरमा सन्देशहरू पठाउँछ। त्यसैगरी, पेटले मस्तिष्कसँग पनि सञ्चार गर्न सक्छ।
हार्वर्ड हेल्थ पब्लिशिङको एक अध्ययनका अनुसार यदि आन्द्रामा कुनै समस्या छ भने त्यसको सिधा संकेत मस्तिष्कमा जान्छ र त्यसैगरी मस्तिष्कमा समस्या हुँदा मस्तिष्कले आन्द्रामा सिग्नल पठाउन सक्छ । यो किनभने मस्तिष्क र पेट दुवै एकअर्कासँग जोडिएको छ।
यदि कसैलाई पेटको समस्या छ भने, यसमा धेरै लक्षणहरू हुन सक्छन् जस्तै:
कामबाट बारम्बार विचलन
कमजोर स्मृति
तनाव
चिन्ता आदि।
आन्द्राको समस्याले असर गर्ने अन्य चीजहरू छाला, प्रतिरक्षा प्रणाली, अनियमित रक्त शर्करा, चयापचय आदि समावेश छन्।
इम्पेरियल कलेज लन्डनका कन्सल्टेन्ट सर्जन जेम्स किन्रोस भन्छन्, “सबैभन्दा राम्रो कुरा एन्टिबायोटिकमा भर नपर्नु हो। हाम्रो शरीरमा पनि रोगहरू निको पार्ने क्षमता हुन्छ। हामीले खाना र पेय पदार्थबाट हाम्रो शरीरको पारिस्थितिकी सुधार गर्न सक्छौं। यसो गर्नुहोस्। त्यसैले प्रारम्भिक जीवनमा हामीले स्वस्थ खानपानमा पूर्ण ध्यान दिनुपर्छ।”
-बीबीसीकाे सहयाेगमा